هه‌ولێر مۆمی 97 ساڵه‌ی به‌پارێزگا بوونی هه‌ڵگیرساند
خواكوڕك
شاری هەولێر لە ڕێكەوتی 1/11/1919 لەلایەن سوپای بەریتانیاوە وەكو پارێزگایه‌كی عێراق بڕیاری بە پارێزگا بوونی بۆ دەرچوو، ئه‌مرۆش له 1/11/2016 مۆمی 97ه‌مین ساڵی ته‌مه‌نی وه‌كو پارێزگا هه‌ڵگیرساند.
هەندێ لە زانایانی هەولێر و هەرێمی كوردستان بەلانكەی مرۆڤایەتی دەزانن، چونكە ئەشكەوتی شانەدەر باشترین بەڵگەی مێژوویی مرۆڤە بەوپێیەی كە ئەشكەویتێكە لە جیهان گرنگی تایبەتی هەیە و كەوتووەتە نزیك شاری هەولێر.
تەمەنی ئێسكبەندەكان كە بۆ 60 تا 65 هەزار ساڵ پێش زاین دەگەڕێتەوە بەرێگەی زانستی سەلمێنراوە بەدرێژایی مێژوو، تا ئێستا هیچ رۆژگارێكی ئەو ناوچەیە واتا ئەشكەوتەكە و شاری هەولێر بێ مرۆڤ و دانیشتوان نەبوونە. هەولێر كۆنترنی شاری جیهانە تا ئێستا بە ئاوەدانی ماوەتەوە.
ساڵی (1921ی زایین) لەدوای دروستبوونی حكوومەتی عێراق و لكاندنی كوردستانی باشوور بەدەوڵەتی عێراق، هەولێر كرایە موتەسەرفییەت و (ئەحمەدە فەندی عوسمان) یەكەم موتەسەریف (پارێزگار)ی هەولێر بووە.
شاری هەولێر دەكەوێتە نێوان هێلی پانی(35.45-37) و هێلی دریژێ(43-45) شوێنەكەی بەوەجیا دەكرێتەوە كە دەكەوێتـە ناوچەیەكی لولپەڕی لێوار ناوچەیەكی چیایی باكوری رۆژهەڵات لەلایەك و ناوچەیەكی دەشتاییلە باشووری رۆژئاوا لەلایەكی تر، بەرزترین ناوچەی شار گەڕەكی قەڵایە كە دەگاتە 414 مەتر لەسەرووی دەریا.
بەشێوەیەكی گشتی شار دەكەوێتە ناوەڕاستی گردۆڵكەیەكی پان و پێیدەگوترێت دەشتی هەولێر و بەرزاییەكەی دەگاتە390 مەتر لە ئاستی رووی دەریا. سنووری دەشتی هەولێر لەلای رۆژئاوا نزیكە لەرووباری دیجلەو بریتیە لەبەرزاییەكانی چیای قەرچۆغ بەدووری 50كم لەپێگەیشتنی رووباری زابی بچووك بەرووباری دیجلە.
قه‌زاكان:
قه‌زای چۆمان – قه‌زای خه‌بات
قەزای رەواندز – قه‌زای ده‌شتی هه‌ولێر
قه‌زای سۆران – قەزای شەقڵاوە
قه‌زای كۆیه – قه‌زای مه‌خموور
قه‌زای ناوه‌ندی هه‌ولێر – قه‌زای مێرگه‌سۆر
ناحيه‌كان:
قه‌سرێ – ئاشتى
بارزان – باسرمه
بالیسان – به‌حركه
پیران – ته‌ق ته‌ق
حاجی ئۆمه‌ران – خه‌لیفان
داره‌توو – داره شه‌كران
دیانا – رزگاری
سکتان – سمێلان
سه‌لاحه‌دین – سیده‌کان
سێگردکان – شه‌مامك
شۆرش – شێروان مه‌زن
عینکاوه – قه‌راج
قوشته‌په – كه‌سنه‌زان
کەورگۆسک – گه‌ڵاڵه
گۆره‌توو – گوێر
مه‌زنێ – هه‌ریر
هیران – وه‌رتێ
