خاتەمی بۆ بەشار ئەسەد: دەبێ وشیاربین بەرامبەر دروستبوونی دەوڵەتی كوردی

 عەبدولحەلیم خەدام (1932-2020) جێگری سەرۆككۆماری سووریا لەساڵی 1970 تاوەكو 1984 وەزیری دەرەوەی سووریا بووە، لەساڵی 1984 تاوەكو 2005 جێگری سەرۆككۆمار بووە، دوای ئەوە وەك ئەندامی سەركردایەتی حیزبی بەعس ماوەتەوە تاوەكو جیابوونەوەی لە حیزبی بەعس و دەسەڵاتدارێتی سووریا و پەنابردنی بۆ فەرەنسا . خەدام ساڵی رابردوو لە فەرەنسا كۆچی دواییكرد.

عەبدولحەلیم خەدام، لە بیرەوەرییەكانیدا كە رۆژنامەی (الشرق الاوسط) بە زنجیرە بڵاویدەكاتەوە، لە ئەلقەی یەكەم دا لە ژمارەی رۆژی 26ی نیسانی 2021دا باسی كۆبوونەوەی نێوان سەرۆكی سووریا و سەرۆككۆماری ئێران دەكات، كە دوای ئەوەی ئەسەد دەزانێت هێرشكردنە سەر عێراق تەواو یەكلایی و نزیكە بەپەلە دەچێتە تاران، چونكە لەو باوەڕەدابوو كە ئەگەر ئەمریكا لە عێراق سەركەوت، نۆرە دەگاتە سووریا و ئێرانیش.

خاتەمی گوتی” توركیا رۆڵێكی گرنگی هەیە لەو قۆناخەدا. سەرەڕای پێبەندییەكانی توركیا بەرامبەر ئەمریكا، من تێبینی دەكەم ئەو گرووپەی دەسەڵاتی بەدەستەوەیە ئارەزووی ئەوەی هەیە كار لەگەڵ ئێمە و جیهانی ئیسلامی بكات. دەبێ وشیاربین بەرامبەر دروستبوونی دەوڵەتی كوردی، دەبێ ئەو بیرۆكەیەش بچەسپێنین كە كوردانی ئێران ئێرانین، كوردانی عێراق عێراقین، كوردانی توركیا توركن. لەوبوارەدا دەبێ دڵنیایی بدەینە توركیا و مەترسییەكانیان نەهێڵین. دەبێ هاوئاهەنگی لەنێوان ئێمە و ئێوەدا دروستبكەین و لەگەڵ ئۆپۆزیسیۆنی عێراقیدا لەوبارەوە”.

ئەسەد وەڵامیدایەوە”دوو تێڕوانین لە ئۆپۆزیسیۆندا هەیە: یەكەمیان گەیشتووەتە قۆناخی پێگەیشتن و كار لەگەڵ ئەمریكا ناكات، دووەمیان هەر بە ئاماژەیەك رایكردە لای ئەمریكا. ئەوانە ئەگەر دەسەڵات بگرنە دەست كار لەگەڵ سووریا و ئێران ناكەن، بەڵكو لای ئەمریكا دەبن. بۆیەش دەبێت پەیوەندییەكان فراوان بكرێن و كەسانی دیكە بۆ هاوئاهەنگی ئامادە بكرێن. ئەوانەی لەهەمووان گرنگترن كوردن. كورد دەترسێن و بیر لە دروستكردنی وڵاتیش دەكەنەوە. ئەوە گرنگترین خاڵە. ئەو خاڵەم لەگەڵ عەبدوڵڵا گیول(سەرۆككۆماری ئەوكاتیی توركیا) باسكرد، بەر لە چەند رۆژێكیش شاندێكی ئەمنیی سووری چووە توركیا. تەوەری سەرەكیی هاوكاریی نێوان سووریا و توركیا ئێستا بابەتی دەوڵەتی كوردییە، ئەوەش هەموو ئاراستەكانی توركیا كۆدەكاتەوە، لە سوپا و ئەوانیدیكە، چونكە ئەوە توركیا و سووریا و ئێران و عێراق دەخاتە دڵەڕواكێوە، پێویستە لەسەر ئەو بابەتە هاوئاهەنگی لەنێوانماندا دروستبكەین”.

خاتەمی گوتی ” ئێستا توركیا زۆر گرنگە بۆ هەردوو قۆناخی بەر لە جەنگ و دوای جەنگیش. توركیا فەرمانەكانی لە ئەمریكا وەردەگرێت، ئەوە زۆر روون بوو لە لووتكەی كۆنگرەی ئیسلامیدا. دەبێ خۆمان لە كۆنگرەی شەش قۆڵیی ئیستەنبوول دا قەتیس نەكەین. لەو باوەڕەدام ئێمە دەتوانین ببینە هێزێكی هەرێمی لە ناوچەكەدا كە سووریا و ئێران و توركیا لەخۆی بگرێت، بۆ قۆناخی بەر لە جەنگ و دوای ئەوەش، چونكە توركیاش وەك ئێمە زەرەرمەندە. تاوەكو كۆتایی نیسان شتەكانی پەیوەست بە جەنگەوە دەردەكەون، هەروەها شێوەی حكومەتە تازەكەی ئەردۆغانیش دەردەكەوێت، لەوانەیە رووداوەكان لە لە گۆڕەپانی عێراقیدا خراپتر ببن. بۆیەش پێشنیاز دەكەم كۆبوونەوەیەكی لووتكەیی سێ قۆڵی لەسەر ئاستی وەزیرەكان بكرێت، بۆ گفتوگۆكردن لەسەر ئەوەی دەكرێت بكرێت. لەوباوەڕەدام بەستنی كۆبوونەوەیەكی سێ قۆڵی لەسەر ئاستی وەزیرەكان و دوای ئەوەش كۆبوونەوەیەكی لووتكە، كاریگەرییەكی زۆری دەبێت، ئەگەر جەنگ رووبدات یان نا، ئەگەر ئەمریكا سەربكەوێت یان نا. دەبێ لە ئێستاوە بیر لە بابەتەكە بكەینەوە”.

كەمال خەرازی، وەزیری دەرەوەی ئێران هاتە نێو قسەكانەوە و گوتی ” سەرۆك خاتەمی بیرۆكەی یەكبوونی نیشتمانی پێشنیاز كرد”، خاتەمی وەڵامیدایەوە ” كێشەكە ئەوەیە كەس بیرۆكەكەی بەدڵ نەبوو”، خەرازی پرسیاری كرد “ئەگەر ئەم بیرۆكەیە جارێكی دیكە بخرێتەوەڕوو، دەكرێت رووناكی ببینێت؟”، ئەسەد وەڵامیدایەوە ” بیرۆكەكە دانوستاندنی نێوان لایەنەكان بوو، كاتەكە گونجاو نییە، چونكە بەوشێوەیەی لێدێت : كێ زیاتر دەبات؟ ئەوكات دژایەتی دەكەوێتە نێوان نەتەوەكان و بابەتەكە بەشێوەیەك دەكەوێتە بەرچاوی جیهان كە بابەتەكە نێوخۆییە نەك پەلاماردان. ئێمە دەمانەوێت چاوەكان بخەینە سەر پەلاماری دووژمنكارانە. ئەو لایەنەی كە من بە گونجاوی دەبینم بەدەستهێنانی پێشكەوتنە. زۆر گفتوگۆمان لەگەڵ عێراقییەكان كرد (مەبەست رژێمی سەددامە)، ئەوان هاوئاهەنگیمان لەگەڵ ناكەن، نە لە لیژنەی پێنج قۆڵی و نە لە هیچ شتێكی دیكەدا. كاتێك باسی ئۆپۆزیسیۆن دەكەین، دەڵێن ئێمە لە كەس ناترسێین” .

خاتەمی گوتی ” كەس كەیفی بە ئۆپۆزیسیۆن نایێت”، ئەسەد وەڵامیدایەوە ” دەتوانین بەڵێنی خەیاڵیان پێبدەین هاوشێوەی ئەمریكا، لەگەڵ ئەوەشدا دەتوانین بابەتەكە لەگەڵ وەزیری دەرەوەی عێراق باسبكەین. كێشەی یەكەم لە جەنگ دا سەدام خۆیەتی”، خاتەمی گوتی ” سەبارەت بە جەنگ، ئەمریكا بەهێزەوە مامەڵە دەكات، لەوانەیە پڕۆژە و پلانیشی هەبن. ئایا ئێوە دڵنیان كە سوپا كارێك لەناوەوە بكات؟ ئەگەر ئەمریكا بەخێرایی سەركەوت كارەكە زۆر سەخت دەبێت”، ئەسەد وەڵامیدایەوە ” چارەسەر بەرگری (مقاومە)یە”، خاتەمی گوتی ” ئەگەر جەنگ روویدا؟”، ئەسەد گوتی ” دەبێ ئامادەكاری بۆ بەرگری بكرێت بەر لە جەنگ”.

خاتەمی لێرەدا قسەی كرد و گوتی ” دەبێ چەند ئامانجێك هەبن. یەكەم: نامانەوێت جەنگ رووبدات. دووەم: ئەگەر جەنگ روویدا نامانەوێت زوو كۆتایی بێت. سێیەم: ئایندەی عێراق. دەبێ بۆ ئەو ئامانجانە هاوئاهەنگی بكەین و كار بكەین، دەبێ گفتوگۆ بكەین سەبارەت چۆنیەتی هەڵسوكەوتكردن لەگەڵ ئۆپۆزیسیۆن. خاڵی دیكە ئەوەیە دەبێ بزانین چ لەناوخۆی عێراقدا روودەدات و چۆن كاریگەری دەخەینە سەر، هەروەهاش سەبارەت ئایندەی عێراق. دەبێ هەوڵدانەكانمان بۆ دروستنەبوونی تایفەگەری بەهێزبكەین، دەبێ مەرجی ئێمەش بۆ كاركردن لەگەڵ ئۆپۆزیسۆن ئەوەبێت كێشە دروستنەكات. ئێمە جیاوازی لەنێوان سوننە و شیعە ناكەین. ئەگەر ئەوە رووبدات، هەر ئەوەش دەمترسێنێ، ئۆپۆزیسیۆن دەكەوێت و ئەوەش زیانمەندە”.

ئەسەد :” ئاراستەی تایفەگەری لە عێراق ئەنجامی خراپی دەبێت. بەر لەوەی هیچ كارێك بكەین دەبێ ئامانجێكی هەبێت. بایەخدان بە ئۆپۆزیسیۆن ئەمریكییەكان دەترسێنێت، بەڵام ئەوە پێویستی بە پەیوەندییە لەگەڵ عەشیرەتەكان. ئێستا ئەمریكییەكان پارە و تەلەفۆن بەسەر سەرۆك عەشیرەتەكاندا دابەش دەكەن. نازانم ئەوانە پێبەندییەكانیان لەگەڵ ئەمریكا دەبەنەسەر، بەڵام ئێستا دڵخۆشبن بە پارەكە. پەیوەندی ئێوە لەگەڵ عەشیرەتەكاندا چۆنە؟”.

خاتەمی وەڵامیدایەوە ” هیچ پەیوەندیمان نییە لەگەڵیان، بەڵام وابزانم ئۆپۆزیسیۆن پەیوەندی لەگەڵ عەشیرەتەكان هەیە، پەیوەندی دیكەشیان هەن”. ئەسەد وەڵامیدایەوە ” هەڵسوكەوتكردن تاوەكو رادەیەك سەخت دەبێت”.