ئازاد جوندیانی داوادەكات كورد لە پارێزگای كەركوك بەشداری هەلبژاردن نەكات

دوای ئەوەی لە 16ی ئۆكتۆبەر بە هۆی خیانەتێكی یەكێتی سوپای پاسداران و میلیشیاكانی حەشدی شەعبی كەركووكیان داگیركرد,  لە ئێستادا  بە هەزاران خێزانی كورد ئاوارە بوونە, شارەكە لە رێگای حاكمی سەربازی و بە هاوكاری پارێزگارێكی بە رەگەز عەرەب رووبەرووی تەعریب بووەتەوە, سیاسەتمەدارێكی كوردیش داوا دەكات لە هەلبژاردنەكانی داهاتووی عێرا لە پارێزگای كەركووك كورد بەشداری نەكات, لە جێگەی ئەوە، كار لەسەر ڕێكخستنی مانگرتنێكی مەدەنیی بەرفراوان بكەن.

ئازاد جوندیانی ,سیاسەتمەدار لە وتارێكدا كە بە ناونیشانی (هەڵبژاردنەكانی كەركووك زیانە!) نووسیویەتی ، ئاماژەی بە هەڵبژاردنەكانی داهاتووی عێراق داوە و لەبارەی كەركووكەوە ڕوونی كردووەتەوە: “كەركووك و ناوچەكانی دیكەی ھاوشێوەی لە 16 ئوكتۆبەری 2017ەوە داگیركراون و بەو پێیەش لە دۆخێكی تەواو نائارام و نائاساییدان. نیشانەكانی نائاسایی بوونیان بەڕوونی دیارن : بەعەربكردن، تۆقاندن، تیرۆركردن، ئاوارەبوونی دەیان ھەزار كورد، سووتاندن و ڕووخاندنی سەدان دوكان و خانووی كورد، دووبارە رادەستكردنی زەوی كوردان بەعەرەبەھاوردەكان كە بەپیێی یاسا لێیان سەنرابووەوە، لادانی دەیان بەرپرسی كورد لە دامەزراوەكانی حكومەتی فیدڕاڵ و لەھەمووشی زۆرتر سوكایەتیكردنی بەبەرنامە لەدژی ھاووڵاتیانی كورد و ڕەمزەكانی”.

ڕوونیشی كردووەتەوە كە بەغدا بەردەوام وا نیشان دەدا كە ئەوەی دۆخی ئەو ناوچانەی نائاسایی كردووە، ریفراندۆم بوو، لەكاتێكدا ئەگەر ئەو لایەنەی ھۆكاری نائاسایی بوونی ئەو ناوچانەیە و ئۆباڵەكەی كەوتۆتە ئەستۆ، “دەسەڵاتی بەغدا خۆیەتی”، چونكە لە 2006ەوە پابەندیی جێبەجێكردنی ماددەی 140ی دەستووری كەوتووەتە ئەستۆ، بەڵام نەیكردووە. جگە لەوەش لەشكركێشی كردووەتە سەر كەركووك و ناوچە كوردستانییەكانی دیكە داگیری كردوون و كوشت و بڕ و تەعریبكردنەوە و وەدەرنانی خەڵكی كورد “تاوانێكی دیكەیە كە بەداخەوە زۆر لە حزبەكانی كوردستان یان خۆیان لێ بێدەنگ كردووە، یان بە شێوەیەكی شەرمنانە باسی لێوە ئەكەن”.

ئازاد جندیانی لە وتارەكەیدا هۆكارە ناوخۆیی و هەرێمی و نێودەوڵەتییەكانی تێڕوانینەكەی بەوەی كە كورد لە هەڵبژاردنەكانی كەركووكدا زیانی بەر دەكەوێت، ڕوون كردووەتەوە و بە ئاشكرا ڕای گەیاندووە: “باشتر وایە كورد لەو ناوچانە بەشداری نەكا و لەبری ئەوە، بەئاشكرا و ڕاگەیەندراوی، خۆی بۆ (مانگرتنێكی مەدەنی) ئامادە بكا و خەڵكی ناوچەكانی ھەرێمیش ھاودەنگ و ھاوھەڵوێستی بن”.

دووپاتیشی كردووەتەوە، با كوردی كەركووك و ئەو ناوچانە لە میانی عسیانێكی مەدەنیدا دەنگی خۆیان بدەن، نەك لە هەڵبژاردنێكدا “كە هیچی بۆ ئەوان تێدا نییە”.

ھەڵبژاردنەكانی كەركووك زیانە!

ئازاد جوندیانی

ھەرچەندە ھێشتا لەدادگای دەستووری و پەرلەمانی عیراقدا مەسەلەی كردن یان نەكردنی ھەڵبژاردنەكانی عیراق یەكلا نەبۆتەوە، بەڵام پرۆسەی تۆماركردنی تۆماری قەوارە و ھاوپەیمانیەكان بەرەو كۆتایی ئەڕوا (كە رەنگە ماوەی تۆماركردن نوێبكرێتەوە)، لایەنە كوردیەكانیش لەناوچەكانی دەرەوەی ھەرێم سەرگەرمی پرۆسەكەن.

شاراوە نیە كە كەركوك و ناوچەكانی تری ھاوشێوەی لە ١٦ ئوكتۆبەری ٢٠١٧ ەوە داگیركراون و بەو پێیەش لە دۆخێكی تەواو نائارام و نائاساییدان . نیشانەكانی نائاسایی بوونیان بەڕوونی دیارن : بەعەربكردن، تۆقاندن، تیرۆركردن، ئاوارەبوونی دەیان ھەزار كورد، سووتاندن و ڕووخاندنی سەدان دوكان و خانووی كورد، دووبارە رادەستكردنی زەوی كوردان بەعەرەبەھاوردەكان كە بەپیێی یاسا لێیان سەنرابووەوە، لادانی دەیان بەرپرسی كورد لە دامەزراوەكانی حكومەتی فیدڕاڵ و لەھەمووشی زۆرتر سوكایەتیكردنی بەبەرنامە لەدژی ھاووڵاتیانی كورد و ڕەمزەكانی. ئایا لە دۆخێكی ئاوادا بەشداریكردنی كورد لە ھەڵبژاردنەكان ، بە یەك لیستی یان بە فرەلیستی سیاسەتێكی ڕاستە ؟

بەغدا بەردەوام وا نیشان ئەدا كە ئەوەی دۆخی ئەو ناوچانەی نائاسایی كردووە (ھەرچەندە ئەوان پێیان وانیە دۆخەكە نائاسایی بێ ) ریفراندۆم بوو. لەكاتێكدا ئەگەر ووردبینەوە ئەو لایەنەی ھۆكاری نائاسایی بوونی ئەو ناوچانەیە و ئۆباڵەكەی كەوتۆتە ئەستۆ، دەسەڵاتی بەغدا خۆیەتی، ئەویش لەبەر یەك ھۆی دیارو ڕوون، كە پەیوەستە بە جێبەجێ نەكردنی ماددەی ١٤٠ كە لە ٢٠٠٦ ەوە وەك ئیلزامێكی دەستووری لەئەستۆی بەغدا دایە. ھەرچەندە ئۆباڵەكەی ئەستۆی دەسەڵاتدارانی بەغدا ھەر ھێندە نیە، بەڵكو لەشكركێشی و سەپاندنی شەڕ و دواجار داگیركردنەوەی كەركوك و ناوچە ھاوشێوەكانی و كوشت و بڕ و تەعریبكردنەوەو وەدەرنانی خەڵكی كورد تاوانێكی دیكەیە كە بەداخەوە زۆر لە حزبەكانی كوردستان یان خۆیان لێ بێدەنگ كردووە، یان بە شێوەیەكی شەرمنانە باسی لێوە ئەكەن. لە ئاستێكی فراوانتردا بەغدا بەرپرسە لەھەموو ئەو ڕووداوانەی كە بەھۆی جێبەجێنەكردنی مادەی ١٤٠ ەوە لەو ناوچانە ڕوویان داوەو ڕەنگە لەداھاتووشدا ڕوو بدەن. دیسان بەداخەوە كە ھێندێ لەحزبەكانی كوردستان و نووسەرانیش ئۆباڵی ئەو دۆخە بە ئیمتیاز نائاساییەی كەركوك و شوێنەكانی تر، ئەڵبەتە بە مەبەست ئەخەنە ئەستۆی ریفراندۆمی كوردستانەوەو ھیچ جۆرە بەرپرسیاریەتیێك ناخەنە ئەستۆی بەغدا. گوتاری میدیایی و سیاسی ھێندێ لەلایەنەكان لەناو دەسەڵات و لەناو ئۆپۆزسیۆنیشدا ئەوەیە كە بەھۆی ریفراندۆمەوە كورد پتر لەسەدا پەنجای خاكی كوردستانی لەدەست داوە. ئەمە لەپاڵ ھێندێ ئامانجی سیاسی پەیوەست بە ململانێكانی ناوخۆی كوردستان و دیمەنێكی شەرمەزارانەشە لە مامە حەمەیی و ماستاوكردنە بۆ دەسەڵاتدارانی بەغدا (كاتێكی تر پێویستە بگەڕێینەوە سەر ئەم بابەتە).

ئێستا لەو دۆخەدا چوونە ناوھەڵبژاردن بۆ كورد لەكەركوك و ناوچە سەرلەنوێ داگیركراوەكانی كوردستان زیانی ھەیە یان قازانج ؟ بڕوام وایە لێكدانەوەی زۆری ناوێ و ڕك و ڕاست ئەبێ ئەو ڕاستیە بزانین كە بەزیانی كورد تەواو ئەبێ. با وادابنێین كورد لەم ھەڵبژاردنەدا ژمارەیەكی بەرچاو نوێنەری گەیشتنە پەرلەمانی بەغدا، ئایا كورد بەھەر ژمارەیەكی چاوەڕوان كراو لە بەغدا ئەتوانێ چی بكا لەبەرامبەر زۆرینەی شیعە لە پەرلەمان؟ وەڵامی ئەمە وەك ئەلف و بێ وایە، كورد ناتوانێ ھیچ بكا و ھیچ قازانجێكی لێ بچنێتەوە. لەچوارساڵی ڕابردوودا چی دەسكەوت؟ نوێنەرانی كورد لەوێ توانیان چ دەسكەوتێك بۆ كورد وەدیبێنن؟ ئەوەی لەژمارەی فراكسیۆنی كورد یان فراكسیۆنە كوردیەكانی بەغدا قازانج ئەكا تەنیا ئەو كەسەیە كە دواتر بەھۆی دەنگی كوردەوە لە پەرلەمان ئەبێ بە سەرۆكی وەزیرانی عیراق. ئەزانین گووشاری ئەمریكاو بەریتانیاو ئێران و نەتەوەیەكگرتووەكان و تا ئەندازەیەك توركیاش لەسەر كورد زۆر بێ بۆ ئەوەی بەشداری لەشانۆگەری ھەڵبژاردندا بكا، بەڵام ئەو وڵاتانە لەبەرامبەر چی وا گووشار لەكورد ئەكەن؟ گرەنتی چیان بە كورد داوە؟ بۆ نموونە گرەنتی ڕاست و دروستیان بە كورد، بەتایبەت لەوناوچانە داوە كەبەشێوەیەكی دروست و بەپێی میكانیزمە دیاركراوەكانی دەستوور ماددەی ١٤٠ جێ بەجێ ئەكرێ و ئەگەر جێ بەجێش كرا كێن ئەو لایەنە ئقلیمی و دەولیانەی زەمانەتی ئەوە ئەدەن كە عیراق پابەند بكەن بێ گرێ و كۆڵ پەسندی بكاو كاری پێ بكا؟ بودجەی كوردستان ئەگەڕێننەوە؟ یاسای نەوت و گاز پەسندئەكرێ؟ مەسەلەی پێشمەرگە چارەسەر ئەكەن؟ یان بەسەر یەكەوە بڵێین، گرەنتی ئەوە ئەدەن كە ئەو ٥٥ ماددە دەستورییەی بەغدا بەڕۆژی ڕووناك پێشێلی كردوون جارێكی كە پێیانەوە پابەند بێت؟ یاخود ھەموو گەرەنتی ئەو لایەنانەی گووشار ھەر ئەوەیە كە لێیان ئەبیسین كە ئەوان لایەنگری ھەرێمێكی بەھێزی كوردستانن و ھیچی تر، بە مەرجێك ھەموو لێدوانەكانی ئەمریكاو بەریتانیا و نەتەوە یەكگرتووەكان بە تەواوی خاڵیە لە باسكردنی ئایندەی كەركوك و ((ناوچە كێشە لەسەرەكان)).

بۆیە لەو ڕوانگەیەوە كە كورد تەنیا بۆ قافی قسە لەھەڵبژاردنەكانی ئەو ناوچانە پێویستە نەك بۆ قازانجی كورد و ئایندەی ئەو ناوچانە. دڵنیام خەڵكی ئەو ناوچانە باشتر لەمن و لەحزبەكانیش بەرژەوەندی ناوچەكانیان و ئایندەكەی تێ ئەگەن و ئەزانن، بۆیە من بڕوام وایە باشتر وایە كورد لەو ناوچانە بەشداری نەكاو لەبری ئەوە بەئاشكراو ڕاگەیەندراوی خۆی بۆ (عێیانێكی مەدەنی) ئامادە بكا و خەڵكی ناوچەكانی ھەرێمیش ھاودەنگ و ھاوھەڵوێستی بن . با كوردی كەركوك و ئەو ناوچانە لە میانی عێیانێكی مەدەنیدا دەنگی خۆی بدا نەك لەھەڵبژاردنێكدا، كە ھیچی بۆ ئەوان تیا نییە، چونكە كورد بەھەر ژمارەیەكەوە بچێتە پەرلەمانی بەغدا ناتوانێ ھیچ بڕیارێك و ھیچ یاسایەك بە قازانجی كورد تێپەڕێنێ و بگرە ئەبێ ببێتە (شاھد الزور)ی زنجیرەیەك یاساو بڕیاری پەرلەمانی دژ بە كورد. لەباشترین حاڵەتدا نوێنەرانی كورد لەپەرلەمانی بەغدادا تەنیا ئەتوانن لەدانیشتنەكان بچنەدەرەوەو بەشدار نەبن. ھۆكاری ھیچ پێ نەكرانی نوێنەرانی كوردیش لەبەغدا ئەوەیە كە ئیتر لەعیراقدا حساب حسابی زۆرینەو كەمینەیە نەك سازان و توافقاتی جاری جاران