یه‌كێتی مه‌یلی پاراستنی یه‌كپارچه‌ی خاكی عێراقی هه‌یه‌ داوای جێبه‌جێ كردنی ماده‌ی 140 ده‌كات

گەلەکەمان، ناوچەکە، عێراق و کوردستان، لەھەموو بارێکی سیاسیەوە، بەدۆخێکی بێوێنەدا تێدەپەڕێ. دۆخەکە، ئەگەری سیاسی جۆراوجۆر، بە باری دژوارو باری سەرکەوتنی ئەرکە مێژوییەکانمانی، لێ چاوەڕوان دەکرێ. ئەگەر باری دژوارمان رووبەروو بوەوە، دەبێت لەھەموو بارێکەوە خۆمانی بۆ ئامادە بکەین. خۆ ئەگەر ھەلی سەرکەوتنیش رەخسا، دەبێت بەبەرنامە بەپیریەوە بچین.

لەمێژووی دوو سەدەی نەتەوەی کوردستاندا، دۆخی وا، روینەداوە. بۆیە، ئەرکی مێژوویی ھێزە سیاسیەکان و حکومەت و پەرلەمانی ئاساییکراوەی چاوەڕوانکراوی کوردستانە، پێکەوە، بیرێکی ھەمەلایەنەی قوڵ بکەینەوە، بۆ چۆنیەتی راپەڕاندنی ئەرکە نەتەوەیی، نیشتمانیی، یاسایی و سیاسیە ھاوبەشەکان، ئەویش لەچوارچێوەی ناوەندە شەرعیەکان و کۆدەنگیی نیشتمانیدا. لەمڕوەشەوە،  دەبێ دوو ئامانج بەدیبھێنین، ئەوانیش چارەسەرکردنی ئاستەنگی ئابوری خەڵک و چارەسەری سیاسی و یاسایی کوردستانە.

یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، وەک ھەموو قۆناغە چارەنوسسازەکان، دەرکی ئەرکی ئەم قۆناغە ھەستیارەی، لەپارەوە کردووە. بۆیە، سەرەڕای تەواوی دۆخە نالەبارەکەی شەڕی داعش و قوربانیەکانی، ھەروا قەیران و ئاستەنگی ئابوری، کێشە و پروپاگەندە نابەجێکان، فشارو شەڕە دەرونیەکان، شەڕەنگێزی راگەیاندن و پێشێلکاریەکان.. تاد. مەکتەبی سیاسی یەکێتی، دوو ساڵە شێلگیرانە داکۆکی لە سیاسەتە بنچینەییەکانی سازانی کوردستانی و، ئاساییکردنەوەی پەرلەمان و، سوربوون لەسەر چارەسەری تەنگوچەڵەمەی خەڵک و، ئارامکردنەوەی دۆخی ناوخۆی یەکێتیش کردۆتەوە. سەرەنجام، ھەر سیاسەتی دروستی ئەقڵانی یەکێتی و لایەنە پەرۆشەکان، وا خەریکە سەردەکەوێ.

ئەمڕۆ ئەنجومەنی سەرکردایەتی یەکێتی، سەعات (١١)ی پێشنیوەڕۆ ھەتا (٥)ی ئێوارە، کۆبوەوە. لەکۆبونەوەکەدا، جگەلەوەی گەشتە سیاسیەکەی وەفدی یەکێتی بۆ کۆماری ئیسلامی ئێران، خرایەڕوو، ھەروەھا سەردانی تەواوی حزبە کوردستانیەکانیش و گۆڕینەوەی بیروڕا لەگەڵیاندا، باسکرا. ھەڤاڵانی سەرکردایەتیش، جگە لە دەربڕینی ئازادانەی بۆچون و رەخنەکانیان، دەستخۆشیی کاریگەری سیاسەتی یەکێتییان کرد لە پەسەندی ئاساییکردنەوەی بێمەرجی پەرلەمان و سەرھەڵدانی ئومێدی چارەسەرکردنی کێشە سیاسی و یاساییەکانیش. لەمبارەوە، کۆبونەوە سوپاسی ھەموو لایەکی کرد بۆ ئارامکردنەوەی دۆخی سیاسی و یاسایی و ئومێدیشی خواست، تێکڕا لایەنەکان، دوور لە گیانی تەسکی حزبایەتی، باقی وردەکاری سیاسی پرۆسەکە، لەپەرلەمان و یەکڕیزیی نیشتمانیی، تەواو بکەین. بڕیاریش درا، لەسەر خێراترکردنی ھەنگاوەکانی یەکێتی بۆ رەخساندنی زەمینەی سازانی نیشتمانیی نێوان سەرجەم لایەنەکان، کە ھەنگاوی ھەرە کاریگەریان، ئاساییکردنەوەی پەرلەمانە، ھەتا رێکارە یاساییەکانی ریفراندۆمی باشوری کوردستان و ژیانی پەرلەمانی، پەسەند بکات.

کۆبونەوە، پێی باشە بەزوترین کات، وەفدی باڵای لایەنەکان سەردانی بەغداد بکات و دیالۆگی نێوان ھەرێم و بەغداد، لەمیدیاکانەوە بگوازرێتەوە ناو کۆبونەوە رەسمیەکان و بەپرۆژەیەکی ھەمەلایەنە لەسەر داخوازیەکانی کوردستان، لەناو ھەموو لایەنە سیاسیەکان، گەڵاڵەبکرێ، بۆ داواکردنی مافە رەواکانی گەلی کوردستان، لەپێشەوەدا، ئەنجامدانی ریفراندۆم لەھەرێم و ناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی ھەرێم لەپێناوی سەربەخۆیی، ھەتا دەگاتە ئەو غەدرە ئابورییەی لەساڵانی رابوردوو له‌ کوردستان و خەڵکە لەبودجەو موچە بێبەشکراوەکە. ھەروا لێیپێچینەوەی یاسایی لەسەر پێشێلکاریی لەجێبەجێنەکردنی دەستور، بەتایبەتی مادەی (١٤٠) بکرێ. کاتیشی ھاتووە، سوور بین لەسەر قەرەبوکردنەوەی ئەنفالکراوەکانمان و (٥ ھەزار) گوندی تەختکراومان و کیمیابارانکردنی ھەڵەبجەو خورماڵ و ھەورامان و سیروان و سێوسێنان و گۆپتەپەو دۆڵی خۆشناوەتی و ناوچەی کۆیەو ناوچەکانی بادینان.

دەبێ ساغبکرێتەوە کە بۆچی پێگەی رەوای بەشداری نوێنەرانی کوردستان لەبەغداد، لە کابینەی ئێستادا، بە بڕیارو بەرنامە، لاوازکراوەو گەیەندراوەتە تەنھا دوو وەزیر. ئەم لاوازکردنەی پێگەی نوێنەرانی کوردیش، وایکردوە کەوا:

یەکەم: سەرەڕای قارەمانێتی و قوربانیەکانی ھێزی پێشمەرگە، بێبەشدەکرێ لە چەک، بەتایبەت چەکی قورس. لە موچەو بوچە. لە رێزلێگرتنی لە راگەیاندنی عێراق و ناساندنی قارەمانێتیەکەی بە رای گشتی عێراقی و عەرەبی!

دووەم: بڕینی بودجەو موچەو، تەنانەت ناوبەناو ھەڕەشەی بڕینی بەشە دەرمانی نەخۆشخانەکانیش. تەنانەت ئەمساڵ، دەغڵ ودانی جوتیارانی کوردستانیش بەنیوەچڵ دەکڕدرێ و نیوەی داھاتەکەشیان پێنەدراوە.

سێھەم: شارو شارۆچکەکانی رووبەڕوو لەپارێزگاکانی دیالە، موسڵ، کەرکوک، سەلاحەدین، کە بەشێکن لە ناوچە کوردستانیەکانی مادەی (١٤٠)ی دەرەوەی ھەرێم، ئەمانیش، دوای تێکشکاندنی داعش، دوچاری دۆخێکی دژواری ئاساییش کراوون و ئازادی سیاسی و مەزھەبییان زەوتکراوە. نەک تەنھا کوردە دانیشتوەکانی ئەم ناوچانە، بەڵکو کوردانی دانیشتوی بەغدادو شارەکانی تری عێراقیش، کەوتونەتە بەر ھەڕەشەو گوڕەشە.

سەبارەت بە تەنگوچەڵەمەی ژیانی خەڵکیش، کۆبونەوە جەخت دەکاتەوە، کە دەبێ حکومەت، دوای سەرخستنی پرۆسەی بایۆمەتری موچە، رێکاری تری ئابوری بۆ چاکسازی لە موچەی فەرمانبەرو کرێکاراندا بگرێتەبەر. چونکە ھێشتا رێگای چاکسازی لەبواری ئابوری گشتی و تایبەتی، ماوە بگیرێتەبەر. لەوانە: دامەزراندنی ھەزاران کەس لە کۆمپانیا تایبەتیەکان؛ فرۆشتنی ئەرزە جۆراوجۆرەکانی کشتوکاڵ و باخ و خانوبەرەی بێتاپۆ، چاودێریکردنی بازاڕو زیادکردنی باج. ھەمویشی پێویستە بخرێتە خزمەتی چۆنیەتی چارەسەرکردنی پاشەکەوتی موچەو پێدانەوەی موچە.

بۆ گرفتەکانی ناو یەکێتی، کۆبونەوە، بوارێکی فراوانی رەخساند ھەڤاڵان لەسەر کۆی کێشەکان، رەخنەو بۆچونەکانیان دەرببڕن. سەرجەم دیالۆگی ناو کۆبونەوە، بەپەرۆشیی یەکێتیانە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی یەکێتی، مشتوماڵ کران. سەرەنجام، دوو لیژنە بۆ ھەڵسەنگاندنی کاروباری حکومەت و حزب لەپێناوی گۆڕانکاری، بەسەرپەرشتی دوو ھەڤاڵی مەکتەبی سیاسی، بڕیاریان بۆ درا.

لەکۆتاییشدا، کۆبونەوە پێیوایە، جێبەجێکردنی ئەم داخوازییانە، سەبارەت بە پەرلەمان و یەکڕیزیی نیشتمانیی و تەنگوچەڵەمەی خەڵک، دەرھەق بە ھەلومەرجی ئیستا، ھاوکێشە سیاسیەکان لە تەنگژەی جۆراوجۆر دەرباز دەکات. باقی کێشەکانیش، بێگومان لەناو پەرلەمان و لەکۆبونەوە بەردەوامەکانی تردا، خەبات دەکەین بەدییان بھێنین.

بەھیوای سەرکەوتن

ئەنجومەنی سەرکردایەتییەکێتیی نیشتمانیی کوردستان

29 / 7 / 2017