بەهاری بەپیت و زستانی سارد
ئێرانییەكان لە دەستێوەردان لە عێراقدا لە پانزە ساڵی ڕابردوو لە ئەمەریكا كاریگەرتر بوون. ئەوان شارەزای وردەكارییەكانی عێراق و كێشەكان و پێكهاتەی ئایینی و تاییفی و نەتەوەیی عێراقن زیاتر لە ئەمەریكییەكان. بۆیەشە سەرباری ئەوەی ئەمەریكا عێراقی ئازاد كرد بەڵام ئێران دەستی بەسەر دامەزراوەكان و لایەنە سیاسییەكانیدا گرت.
ئێرانییەكان جگە لەوەی دامەزراوەی هەواڵگری و سەربازیی زۆروزەوەندیان هەیە لە هەمانكاتیشدا ناوەندە ئاكادیمییەكانیشیان توێژینەوەی زۆریان هەیە لەسەر كێشە و بابەتە هەنووكەییەكانی ناوچەكە. لەسەر دۆزی كوردیش كاری زۆریان ئەنجام داوە. بە تایبەت لەدوای ڕیفراندۆم ژمارەیەكی زۆری توێژینەوە و وتار لەسەر ڕیفراندۆم و هەرێمی كوردستان نووسراوە. بەشی زۆری لێكۆلینەوەكان لە خزمەتی سیاسەتی حكوومەتەكەیانە.
ماوەیەك پێش توێژینەوەیەكی دوو توێژەری ئێرانیم بە ناوی (استقلال خواهی كردی در عراق: تحلیل ساختارها و سناریوها.علیرضا خسروی،علی اكبر اسدی) كەوتە دەست كە لە ئینتەرنێت بڵاو كرابوو. لێكدانەوەیان بۆ دۆخی پاش ڕیفراندۆم سەرنجی ڕاكێشام. ئەوان چوار سیناریۆیان بۆ ئاییندەی هەرێمی كوردستان پێشبینی كردووە.
یەكەم: بەهاری بە پیت.. لەم سناریۆیەدا حكوومەتی عێراقی لاوازە. لایەنە عێراقییەكان سەرقاڵی ناكۆكییە سیاسی و تاییفییەكانیانن. عێراق بە دەست فەساد و گرفتی ئابووری دەناڵێنێ. سیادەی دەرەكی و ناوەخۆیی لاوازە. هێزە سەربازییەكانی عێراق لە ئاست پێویست نین. لە بەرانبەر دا لە هەرێم سەقامگیریی سیاسی و ئابووری هەیە. دامەزراوەكانی بە هێزن. لایەنە سیاسییەكان یەكگرتوون. بەپێی بەرنامەی ستراتیژیی هاوبەش دیارە كە هەرێم لە ڕووی سیاسی و ئابووری بەرەو كوێ دەڕوات. لەم سیناریۆیەدا پارسەنگی هێز لە بەرژەوەندیی هەرێمە. هەرێم هەوڵ دەدات ناوچە جێناكۆكەكان بگرێتەوە و بەرەو سەربەخۆیی هەنگاو بنێت. ئەگەر هێزە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەكان ڕێگرییان لە سەربەخۆیی كرد، هەرێم پەیوەندیی خۆی لەگەڵ عێراق لە فیدڕاڵییەوە بۆ كۆنفیدڕاڵی دەگۆڕێت.
دووەم: هاوینی گەرم.. حكوومەتی عێراقی بەهێز بووەتەوە. شیعە و سووننە لەمەڕ داواكانی كوردستان هاوڕان و سەنگەریان لە كورد گرتووە. هەرێمی كوردستانیش بە هێزە. یەكگرتوویی لە گوتاری كوردەكاندا هەیە. هەرێم هێزی یەكگرتووی نیشتیمانیی هەیە. پارسەنگی هێزی هەردوولا وەك یەكە. هەولێر و بەغدا وەك یەك دۆست و هاوپەیمانی دەرەكییان هەیە. لەم حاڵەتەدا ناكۆكی و قەیرانەكانی نێوان هەولێر و بەغدا فراوانتر دەبن و ئەگەری پێكدادانیش هەیە.
سێیەم: پاییزی تۆفانی..حكوومەتی عێراقی لاوازە و سیادەی ناوخۆیی و دەرەكی نییە. ناكۆكیی تاییفی و سیاسی هەناسەی لە دەوڵەتی عێراق بڕیوە. كوردستانیش لاوازە، پەرتەوازەیی و ناكۆكی و قەیرانی سیاسی و ئابووری كوردستان ماندوو دەكات. عێراق لە دەوڵەتێكی بێسەروبەری هەڵوەشاوە دەچێت. ناكۆكییە سیاسییەكانی هەرێم وا دەكات لایەنەكان مل بنێنە دوو هەرێمی یان دوو ئیدارەیی. لەم حاڵەتەدا ناسەقامگیری سەرتاپای عێراق دەتەنێ و تیرۆر بەهێز دەبێتەوە و دەرگەیش بۆ دەستێوەردانی دەرەكی دەكەوێتە سەر پشت.
چوارەم: زستانی سارد.. حكوومەتی عێراقی ڕۆژ لە دوای ڕۆژ بەهێز دەبێ. سیادەكەی دەگەڕێتەوە. تیرۆر كەم بووەتەوە. هێزە سەربازییەكانی عێراق پتەوترن لە جاران. شیعە و سووننە لەدژی كورد لە یەك سەنگەردان. لەبەرانبەردا كورد هەتا سەرئێسقان ناكۆكیی ناوخۆییان هەیە. دۆخی خەراپی ئابووری تەنگی بە هەموو لایەك هەڵچنیوە. هێزی پێشمەرگە و ئەمنی یەكگرتوو نین. لەم حاڵەتەدا حكوومەتی عێراقی حەز دەكات هەرێم نەمێنێ یان زۆر لاواز بێت و پێگەی بۆ پارێزگا داببەزێ. لەم ئەگەرەدا كورد بەدوای پاڵپشتی دەرەكی دەگەڕێت.
پاشان توێژەران دەڵێن: حكوومەتی عێراق و وڵاتانی ناوچەكە كار لەسەر ئەوە دەكەن و حەزیان لێیە، زستانی سارد بۆ كورد ڕوو بدات. عێراق و توركیا و ئێران هەوڵ دەدەن بەهار و هاوین و پاییز ڕوو نەدات. كوردیش خەون بە بەهارەوە دەبینێت.
ئەم توێژینەوەیە دەردەخات كە گەورەترین فاكتەری بەهێزیی كورد بۆ ئەوەی لە بەهار یا هاویندا بن دەگەڕێتەوە بۆ یەكگرتوویی كورد و پتەوبوونی دامەزراوەكانی.. پرسیار ئەوەیە ئێمە لە كام وەرزین یان بەرەو كام وەرز دەڕۆین؟ لەناو كورددا كێیە دەبێتە هۆكار بۆ ڕوودانی زستان؟ چیی بكرێت بەرەو بەهار بڕۆین؟
