هەماهەنگیی ئێران و ئەرگەنەكۆن و پەكەكە

رێكان سەباح

شەڕی ئەرگەنەكۆن و میتی توركی لەناو توركیادا، كێشەی كورد نییە، ئەوەی پەكەكە دەیكات بەشێكیشی پەیوەندی بەو شەڕەی نێوان (ئەردۆگانیزم و كەمالیزمە، كە میت لەئێستادا لە هەوڵی ریشەكێشكردنی ئەرگەنەكۆندایە، دەیەوێت هەژموونی ئەردۆگانیزم زاڵ بكات، ئەرگەنەكۆنیش سەركێشیی هێشتنەوەی هەژموونی كامالیزم دەكات، كە سەد ساڵە بەهەموو جۆڕێك لە هەوڵی لەناوبردنی كوردە)؛ پەكەكە لە باكووری كوردستان لەسەر فەرمانی ئەرگەنەكۆن پرۆسەی ئاشتی لەناو برد، بۆ ئەوەی دەرفەت بە ئەرگەنەكۆن بدات هێزی سەربازی بجووڵێنێت، لە پەنای جووڵاندنی هێزی سەربازیدا، كودەتا بەسەر حكوومەتەكەی ئاكپارتی و ئەردۆگاندا بكات، ئەم دیمەنانە هەمووی روویاندا، بەڵام ئەرگەنەكۆن بەهاوكاریی پەكەكە سەركەوتوو نەبوو”.

پەكەكە و ئەرگەنەكۆن چییان دەوێت؟
هەموو ئامانجەكانی ئەرگەنەكۆن گەڕاندنەوەی دەسەڵاتی كەمالیزمەكانە و پاراستنی كۆماری یەك دەوڵەت یەك ئاڵا یەك زمانە یەك نەتەوەیە، كە لەئێستادا لەسەر ئاستی توركیادا كار لەسەر گەڕاندنەوەی ئەو دەسەڵاتە دەكات، دەیەوێت هەژموونی ئەردۆگانیزم كۆتایی پێ بێنێت، لەو خاڵەدا چەند بەڵگەیەك لەبەردەستدا هەیە (یەكەم پەكەكە بە درێژایی ئەو شەڕانەی كە توركیا كردوویەتی پاش تێكدانی پرۆسەی ئاشتی لەتوركیادا، تەنها پۆلیس و یەكە سەربازییەكانی سەر بە حكوومەتی ئاكپارتی كردووه‌تە ئامانج و هیچ كاتێك بەلای سوپای توركیادا نەچووە، دووەم بێوەڵاممانەوەی پەكەكە لە تێكدانی پرۆسەی ئاشتی و وێرانكردنی شارەكانی باكووری كوردستان و ئاوارەبوونی خەڵك لە باكووری كوردستان، ئەمانە تەواو بە هەماهەنگی لەگەڵ پاشماوەكانی ئەرگەنەكۆن بەرێوە دەچێت كە دۆڕان كالكان، بە تەواوی بەستراوەی ئەو ئەلقەیەیە كە پەكەكە و ئەرگەنەكۆن بەیەكەوە دەبەستێتەوە”.

سیاسەتی دەرەوەی ئەرگەنەكۆن لە رێگای پەكەكەوه‌ پێڕۆ دەكرێت
ئەرگەنەكۆن لە سیاسەتی دەرەوەدا ئامانجی چیی هەیە؟ ئایا پەیوەندی بە ئێرانه‌وه‌ چییە؟ ئەرگەنەكۆن بۆچی لەگەڵ مانەوەی بەشار ئەسەدە؟ ئەمانە تەواوی ئەو پرسیارانەن، كە هەموو ناكۆكییەكانی توركیای كەمالیزم و ئێران و سووریا لەناو پەكەكەدا هاوهەڵوێست كردووە، ئەرگەنەكۆن ئامانجی ستراتیژی ئەوەیە توركیا بەئاراستەی گەراندنەوەی هاوپەیمانیی چوار دەوڵەت (عێراق و سووریا و ئێران و توركیا) بگەڕێنێتەوە، چونكە ئەرگەنەكۆن لە توركیا بوونی ئازادی و رزگاریی كوردەكان بە لەناوچوونی خۆی هاوشێوەی هەڵوێستی ئێران لەبەرامبەر كورد دەبینێت، یەكپارچەییی خاكی سووریا و عێراق بە هێڵی سوور دەبینێت، هەڵوەشاندنەوەی ئەو دەوڵەتانە بە نەمانی خۆی پێناسەی دەكات، ئەمەش خاڵی هاوبەشی ئێران و ئەرگەنەكۆنە، بۆیە هەماهەنگییەكی یەكجار بەهێز لەنێوان جەمیل بایك كە نوێنەرایەتیی خەتی ئێران لەناو پەكەكەدا دەكات، دۆڕان كالكانیش نوێنەرایەتیی خەتی ئەرگەنەكۆن دەكات، لە چەقی هەماهەنگیی ئێران و ئەرگەنەكۆنن لە ناو پەكەكەدا. بۆیە پەكەكە لە سووریا لەسەر بنەمای پاراستنی یەكپارچەییی خاكی سووریا و هێشتنەوەی دەسەڵاتی بەشار ئەسەددا سیاسەتی ئەرگەنەكۆن كە پێی دەگوترێت دەوڵەتی قووڵی توركیا، لەگەڵ ئێران لە سووریادا بەرجەستە دەكات، ناوی كوردستان لە وهەموو سوریادا بەرەو كوژانەوە دەبات، ئەمەش پێویستی بە بەڵگەهێنانەوە نییە بەدەیان نموونە بەردەستە”.

پەكەكە و تۆمەتباركردنی خەڵك بە میت
بێ شك هەرچی لە دژی سیاسەتی پەكەكە قسە بكات، یان نەیاری پەكەكە بێت، پەكەكە ناوی میت (كە دامەزراوەیەكی فەرمیی حكومییه‌) دەدات پاڵ نەیارەكانی، بەڵام ناوی ئەرگەنەكۆن بەكار ناهێنێت، لەكاتێكدا ئەو هەموو وەحشیگەرییەی كە توركیا لە بەرامبەر كورد كردوویەتی، ئەوە میت نییە كە پەكەكە بەنەیارەكانی دەڵێت كردوویەتی، بەڵكو ئەوە ئەرگەنەكۆنە سەرمەشقی لەناوبردنی كوردە، چونكە لە زەمەنی سیاسەتدا ئەگەر هاتوو هەدەپە دەسەڵاتی توركیا وەربگرێت، دەبێت هەدەپە میت بەرێوە ببات، چونكە ئەوە دامەزراوەی حكوومەتە، كەوایە بۆچی پەكەكە هەوڵ دەدات ناوی میت بۆ نەیارەكانی بەكار بهێنێت؟، بۆ ئەوەی ناوی ئەرگەنەكۆن لە توركیا و ناو كوردستاندا بشارێتەوە، لەكاتێكدا مێژووی ئەرگەنەكۆن و ئامانجی ئەرگەنەكۆن بریتییە لە رەشكردنەوەی گەلی كوردستان و خاكی كوردستان، لە ماوی سەدساڵی رابردووی توركیادا شایەتی ئەوە دەدات كە ئەرگەنەكۆن چۆن هەوڵی داوە دژایه‌تیی باكووری كوردستان و دژایەتیی كوردێك لە هەموو جیهاندا بكات، بەڵام لەئێستادا هاوپەیمان و هاوستراتیژی پارتی كرێكارانی كوردستانە و بەڵكو پەكەكە بووه‌تە بەشێك لە جێبەجێكردنی سیاسەتی دەرەوەی ئەرگەنەكۆن”.

پەكەكە و پشتتێكردنی خەڵكی باكوور
لەگەڵ جێبەجێكردنی ئەجێندای ئەرگەنەكۆن بۆ كودەتاكردن لەسەر ئاكپارتی و ئەردۆگان، خەڵكی باكووری كوردستان تەواو لەوە تێگەیشتن، كە پەكەكە سەرمەشقی شەڕێكە بۆ گەراندنەوەی رەگەزپەرست و فاشستەكانی توركیا بۆ سەر دەسەڵاتی توركیا و ئەم شەڕەش شەڕی كورد نییە، بەڵكو شەڕی میتی ئەردۆگانیزم و ئەرگەنەكۆنی كەمالیزمەكانە، كە پەكەكە بە كورد دەیكات، بۆیە خەڵكی باكووری كوردستان بە شێوەیەكی تەواو هەستپێكراو پشتیان لە پەكەكە كرد و، روویان لە پەكەكە وەرگێرا. پەكەكە بەمەشەوە نەوەستاوە، لە هەرچوار بەشی كوردستاندا، دەستی كرد بە دژایەتیی هێزە كوردییەكان و لە شەڕی دیموكراتی كوردستانی ئێرانه‌وه‌ دەستی پێكرد، لە هێرشكردنە سەر لەشكری رۆژی رۆژئاوای كوردستاندا بەردەوامی پێ ده‌دا، ئەمە جگە لەوەی بەردەوام لە بۆسەیە بۆ لەناوبردنی هەرێمی كوردستان بە بیانووی دژایەتیكردنی پارتی دیموكراتی كوردستان، لەئێستادا بەتەواوی بۆ گەلی كوردستان و دوژمنانی كوردیش روون بووه‌تەوە، كە پەكەكە بەتەواوی لە بزووتنەوەی رزگاریخوازی كوردستان دەرچووە، بووه‌تە بەڵایەكی گەورەی عەسكەری لە دژی گەلی كوردستان، ئەمە بۆ نەیار و یاری كوردیش روون بووه‌تەوە”.

ئەرگەنەكۆن بێهیوا بووە
پاش ئەوەی ئەكپارتی خۆگونجاندنێكی عەقلانی لەگەڵ هەلومەرجی بابەتی ناوچەكەدا كرد، پێشوازی لە دەوڵەتی كوردستانی بە ئاڵاهەڵكردن دەست پێكرد، ئەرگەنەكۆن و ئێران بەتەواوی بێئەمەڵ بوون لەوەی توركیا بگەرێنەوە نێو هاوپەیمانیی چوار دەوڵەت دژی كوردستان، بۆیە لەئێستادا ئەرگەنەكۆن تەواو هاوڕایە لەگەڵ ئێران، كە تاكە نەخشەرێگا بۆ رێگریكردن لە پێشكەوتنی كوردستان و كوردەكان، بەجێگەیاندنی هێڵی هیلالی شیعەیە، ئەمەش بوو وایكرد، كە لە سلێمانی و لەناو پەكەكەدا هاوبەشییەك لە هەڵمەتێكی میدیایی بۆ دژایەتیهەڵكردنی ئاڵای كوردستان دەستی پێكرد، ئەم ئاماژەیە، روون بوو بۆ ئەوەی تێبگەی ئەرگەنەكۆن و ئێران دواهەنگاوی خۆیان تاقی دەكەنەوە، هەر بۆیە هێزێكی چەكدار لەناكاو هەڵیانكوتایە سەر كۆمپانیای نەوتی باكوری كەركووك، هێرشی چەتەگەری پەكەكە بۆ سەر هێزی پێشمەرگەی رۆژئاوای كوردستان و رادەستكردنی منبج بە هێزەكانی سووریا، ئەم سێ رووداوە لەیەك كاتدا جێبەجێ كران، ئەمەش بە ئاشكرا ئاماژەكانی هاوڕابوونی ئەرگەنەكۆن و ئێران لەسەر نەخشەرێگای هیلالی شیعی بەدیار كەوت كە پێشتر ئەرگەنەكۆن لەگەڵ ئەو نەخشەرێگایەی ئێران نەبوو، ئەو خاڵە ناكۆك بوو لەنێوان ئێران و ئەرگەنەكۆندا.