یاسای دارستانی خەزعەلی و گوتاری پووچی كوردی
زكری مووسا
ڤیدیۆیەكی قەیس خەزعەلیم بینی كە سەركردەیەكی گرووپێكی توندڕەو و چەكداری شیعەیە. قسەكانی سەرنجڕاكێشن، بۆ چی سەرنجڕاكێشن؟ چونكە ڕاستگۆیانە دەدوێت و تەعبیرە لە ڕوانگەی گشتیی ئەو نوخبە سیاسی و سەربازی و تاییفییەی كە پلان و سیاسەتی دەوڵەتی عێراقیان لە حوكمرانی و یاسادانان و ئابووری و كارگێڕیی لەبەر دەستە. ئەوەی خەزعەلی باسی دەكات بەسەرچوونی هاوپەیمانێتیی شیعە و كوردە ئەویش بەهۆی نەمانی زەرف یان هەڕەشەیەكی بابەتییانە كە سووننەیە. لە پشتەوەی قسەكانیدا ئەوە دیارە كە مادام سووننە لاواز و بێ ئیرادە و دەستەمۆ بووە چیتر هەڕەشە نییە. كە واتە بۆ شیعە ناچار بێت باجی هاوپەیمانییەتێك لەگەڵ كورد بدات كە هۆكارەكەی لە ئەرزی واقعدا نەماوە. ئەو زۆر بە ڕوونی بە لۆژیك و زمانی یاسای دارستان دەدوێت. كە لۆژیكی هێزە، بەهێز دەبێ بەدوای بەرژەوەندی بێت و پشوو نەدات هەتا ئەو ساتەی لاوازەكە نەخوات. ئەو ڕاشكاوانەتر دەدوێت و پێی وایە ئێستا شیعە كە باڵادەستبوونی بۆ ڕەخساوە دەبێ بەدوای ئەوە بێت كە خۆی بەهێز بكات و بەرەو چڕكردنەوەی دەستەڵات لە ناوەند بڕوات و كار بۆ لاوازكردنی كورد بكات.
لەو لۆژیكە فراوانخوازەدا لاوازكردنی كورد بە مانای وشككردنی سەرچاوەكانی هێز و داهات و سەندنەوەی سەلاحیات و خاك و جیۆگرافیایە. دوا وێستگەی حەسانەوەی لۆژیكی خەزعەلیزم لەبەرانبەر كورددا سەندنەوەی شوناسە لە كورد. لە یۆتۆپیاكەی خەزعەلیدا وڵات سەرتاپا عەبدی ئایدیۆلۆژیای تاییفییە و كورد وەك نەتەوە هیچ داواكارییەكی نییە و بە مەمنوونی هاووڵاتیی پلە دوو و پلە سێی بەهەشتەكەی خەزعەلییە. هۆكارەكەیشی تەنیا ئەوەیە كە دەوڵەتی عێراق لەسەر فۆڕمی خەزعەلی و هاوبیرەكانی دەبێ لەسەر بنەمای لۆژیكی هێز و یاسای دارستاندا قەد بگرێت. ئاخر ئێستا ئەوان بەهێزن و بارودۆخ لە بەرژەوەندیی ئەوانە. بۆیەشە گەمژەییە كە ئەوان بیانەوێ بەپێی بنەماكانی فیدڕاڵیزم (دابەشكردنی دادپەروەرانەی سامان) لەگەڵ ئەویتردا بژیین یانیش لانیكەم لەسەر بنەماكانی هاووڵاتیبوون دەوڵەت پێكەوە بنێن.
ئێستا پرسیارێكی جەوهەری هەیە. ئایا بۆچوونەكەی خەزعەلی هەڵەیە؟ وەڵامەكەی ئاسانە. بۆچوونی خەزعەلی هەڵە نییە و زۆریش دروستە چونكە ئەوان ستراتیژیی و ئامانجیان ئەوەیە و كاری بۆ دەكەن و بڕوایان پێی هەیە.
زۆر باشە.. لایەنێكی هاوكێشەكە كوردە، كورد چیی بكات؟ ئایا ئەم لۆژیكە قبووڵ بكات و هەرچییەك خزەعەلیزم داوای بكات بەڵێ قوربانی بۆ بكات و لەعنەت لە خۆی و نەفت و شوناسی بكات تەنیا لەبەر ئەوەی خەزعەلیی خۆی بە بەهێز دەبینێت؟
ئێمە بە داخەوە ڕۆژانە گوێبیستی دیسكۆڕسی خۆڕادەستكردن و تەسلیمبوونین لەناو بەشێكی نوخبەی سیاسیی كورد، بەرانبەر سالارانی تازەی شیعە و ملكەجبوونی كورد بۆ یاسای دارستان. تەبعەن هاوشێوەی ئەم گوتارە خۆبەكەمبینە لە هیچ شوێنێكی جیهاندا بەدی ناكرێت. گوتاری ڕادەستبوون، لە بنەڕەتدا گوتارێكی خاڵی و بێ مانا و شەرمهێنەرە. ڕادەست بەرانبەر چی و بۆ چی و لەپێناو چیدا؟ ئەو هەموو شتی تۆی دەوێت بە شوناسیشەوە. بە هاووڵاتی و شەریكی دەوڵەتت نازانێ و سیاسەتت لەگەڵ دەكات و بە ڕاستیشت نازانێ تەنانەت ئەگەر بوون و نەبوونی خۆیشتی پێ ببەخشی. ئەی ئەگەر وایە ئەو مامەڵە سەخیفەی بۆ لەگەڵدا دەكەی؟ بۆ حەز دەكەی بچیتە ناو هاوكێشەیەك كە لە ئێستاوە دەزانی كە تێیدا هەموو شتێك دەدۆڕێنی؟ نەفت و ڕیفراندۆممان لەعنەتین؟ ئەی كە ئەنفال كراین خۆ نەفت و ڕیفراندۆم لە ئارادا نەبوو، ئەی بۆ كورد قڕ كرا؟ وەڵامەكەی زۆر وازحە.. كێشەی ئەوان لەگەڵ تۆدا نەفت و ڕیفراندۆم نییە، كێشەكەیان بوونی تۆیە.
نوخبەی سیاسی و فكری و ڕووناكبیری و میدیایی كورد پێویستی بە بەخەبەرهاتنەوەیە. ئەو ڕێگەیەی بەشێكی سیاسییەكانی كورد لە ڕقی پارتی ملیان لێ ناوە و بە شانازیشەوە لە بەغدا كار بۆ پووچكردنی خۆیان و گەلەكەیان دەكەن لە سیاسەتدا هیچ مانا و مەفهوومێكی نییە. هەروەك پێشتر باس كرا گوتاری خەزعەلیزم زۆر وازحە، دەستبەسەرداگرتنی هەموو شتێكی تۆ. گوتاری پارتیش زۆر وازحە، كورد دۆزێكی وجوودی و جیۆگرافی و دەستووری و سیاسیی هەیە و ئەو سیستەمەی ئێستا هەیە لەوە بچووكترە بتوانێ وەڵامی داوا و مافی كورد وەك نەتەوە بداتەوە. بەڵام پێمان بڵێن گوتاری ئێوە هەڵگری چ مانایەكە و لە كوێی دونیا و لە كام ململانێی جیهانی و ناوچەیی تردا هاوشێوەی هەیە؟
