كوردستان جێگرەوەی هێڵی توركیای هەیە بۆ هەناردەكردنی وزە

حكوومەتی توركیا جەخت لەوە دەكاتەوە كە گوشارەكانی بۆ سەر هەرێمی كوردستان بە “پلان” جێبەجێ دەكات و، رەنگە یەك لەو كارانەی حكوومەتی ئانكارا، راگرتنی هەناردەی نەوتی كوردستان بێت. ئەمە بووەتە هۆی ئەوەی كە بەشێك لە شارەزایانی كورد بیر لە جێگرەوەی هێڵی توركیای بۆ هەناردەكردنی وزەی خۆی بكاتەوە.
سەعات شەشی ئێوارەی دوێنێ (هەینی 29ی ئەیلوول)، حكوومەتی توركیا گەشتە ئاسمانییەكانی خۆی لەگەڵ هەرێمی كوردستاندا راگرت و ئەمەش وەك كاردانەوەیەكە بەرانبەر بە بەڕێوەچوونی ریفراندۆمی سەربەخۆیی لە كوردستان.بەرپرسانی باڵای توركیا، چەندین جار بە ئاشكرایی دژایەتیی خۆیانی لەگەڵ ریفراندۆم و ئەنجامەكانی راگەیاندووە و، لە ئاستی ناوچەییشدا كۆبوونەوەی هاوبەشیان لەگەڵ حكوومەتەكانی ئێران و عێراق ئەنجام داوە.
توركیا، بە دەوروازەی هەرێمی كوردستان دەناسرێ روو بە بازاڕەكانی ئەورووپا، بۆیە لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا حكوومەتەكانی هەولێر و ئانكارا بە رادەیەك لە یەكتر نزیك بوونەوە كە گرێبەستی درێژخایەنی پەنجا ساڵەیان بۆ هەناردەی وزەی كوردستان ئیمزا كرد.ئێستا توركیا هەڕەشەی بڕینی ئەو هێڵە دەكات، بۆیە كەسانی سیاسی و شارەزایانی كورد لەو چەند رۆژەی دواییدا باس لە جێگرەوەی توركیا دەكەن.
سووریا، ئەو رێگەیەیە كە بەشێك لە كورد بیری لێ دەكەنەوە. رووسیا ئێستا لە سووریا رۆڵی گرینگ دەگێڕێ و هەڵوێستی “ئەرێنی”ی كۆشكی كریملین بەرانبەر بە ریفراندۆمی سەربەخۆییی كوردستان، یەك لەو هۆكارانەیە كە كورد، هێڵی سووریا وەك جێگرەوەی هێڵی توركیا ببینێت.
لە 28ی ئەم مانگەدا و لە ئانكارا، سەرۆكی رووسیا( ڤلادیمیر پووتین) رایگەیاند كە لەگەڵ سەركۆماری توركیا (رەجەب تەییب ئەردۆغان) تاوتووی ئەنجامدانی ڕاپرسییەكەی هەرێمی كوردستانیان كردووە و گوتی، هەڵوێستی فەرمی وڵاتەكەیشان پێشتر لەمبارەیەوە لە لایەن وەزارەتی دەرەوەی رووسیا راگەیەنراوە.بەگوێرەی راگەیێندراوی وەزارەتی دەرەوەی ڕووسیا، ڕووسیا ڕێز لە خواستی گەلی كوردستان بۆ سەربەخۆییەكەی دەگرێ.
(خۆشەوی مەلا ئیبراهیم) نوێنەری پارتی دیموكراتی كوردستان لە مۆسكۆی پایتەختی رووسیا، یەك لەو كەسانەیە كە “پاڵپشتی” لەو بۆچوونە دەكات.ئەو، بە ماڵپەڕی فەرمیی پارتی دیموكراتی كوردستان دەڵێ، “ئێستا رووسیا لە سووریادا رۆڵی بەرچاو دەگێڕێت، بۆیە دەكرێ كورد وزەی خۆی لە رێگەی رۆژئاوای كوردستان و سووریاوە بگەیەنێتە ئەورووپا. ئەمە جێگرەوەیەكی باشە و رێی تێدەچێت”.(خۆشەوی مەلا ئیبراهیم) زیاتر دەڵێ، “رووسیا بڕوای بە توركیا نەماوە. ئەوان دەزانن حكوومەتی ئانكارا لەسەر چەند پەت یاری دەكات. بێگومانیشم لەوەی كە رووسیا گوشار بۆ توركیا دێنێ كە هەڵوێستی خۆی بەرانبەر بە كوردستان بگۆڕێ. رووسیا دەیەوێ لە هەرێمی كوردستان جێی توركیا بگرێتەوە”.
لە 19 ئەیلول 2017دا، وەزارەتی سامانەسرووشتییەكان ڕایگەیاندووە، كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان و گەورەكۆمپانیای نەوتی رووسیایی، كۆمپانیای رۆسنەفت بریاریان دا رێككەوتنی نێوانیان لە بواری وەبەرهێناندا كە پێشتر واژۆ كرابوو، پەڕە پێبدەن بە چەشنێك كە دامەزراندنی بۆرییەكی گازی سرووشتی لەخۆ بگرێت، كە پێداویستییەكانی وێستگەكان و كارگەكان بە گازی سرووشتی دابین بكات و ئەوەندە گازی سرووشتی زۆر بخاتە بەردەست، كە هەناردەی بازارە نێوەدەوڵەتییەكانی وەك توركیا و یەكێتیی ئەورووپا بكرێت.
بەگوێرەی راگەیێندراوەكەی سامانەسرووشتییەكان، چاوەڕوان دەكرێت رێككەوتنەكە تا كۆتاییی ئەمسال تەواو بكرێت و كۆمپانیای رۆسنەفتیش، هەستێت بە دامەزراندنی بۆرییەكە بەپێی سیستەمی BOOT (واتا درووستكردن، خاوەندارییەتیكردن، بەكارخستن و گواستنەوە) هەروەها بەپێی بژاردنی تەعریفەی درێژخایەن.رێككەوتنی وزەی نێوان حكوومەتی هەرێمی كوردستان و كۆمپانیای رۆسنەفت، هاوكاریی كۆمپانیای رۆسنەفت لەخۆ دەگرێت لە هەموو زنجیرەی بەرهەمهێنانی نەوت و گازدا، هەر لە قۆناغی دۆزینەوە بگرە تا قۆناخی بەرهەمهێنان و بازرگانی و لۆجستیكی نەوتەوە.لە كۆبووبەوەیەكەی لەگەڵ (ئەردۆغان)یشدا، سەرۆكی رووسیا(ڤلادیمێر پووتین) جەختی لە سەرخستنی پڕۆژە ستراتیژییەكانی وڵاتەكەی لە بواری وزەدا كردووەتەوە، كە گرێبەستەكەی ڕۆسنەفتیش لەو چوارچێوەیەدایە.
لە رۆژی بەڕێوەچوونی ریفراندۆمدا (25ی ئەیلوول)، (نێچیرڤان بارزانی) سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، رایگەیاند، كە هیچ گۆڕانكارییەك بەسەر گرێبەستە نەوتییەكاندا نایەت. ئەمە، لەلایەن كۆمپای رۆسنەفتی رووسیاییشەوە جەختی لەسەر كرایەوە. ئەو كۆمپانیایە چەند رۆژی پێش پڕۆژەی ریفراندۆمی كوردستان، گرێبەستێكی بە بڕی ملیارێك دۆلار بۆ هەناردەی غازی كوردستان لەگەڵ حكوومەتی هەولێردا ئیمزا كرد.