مس بێڵ و بێڵ ماوس
عەتا شێخ حەسەن
مس بێڵ
مس بێڵ ئه‌و جاسوسه به‌ریتانیه‌ی که وه‌ک گه‌ڕیده‌و شوینه‌وارناس خۆی ناساندبوو ، پیش جه‌نگی یه‌که‌می جیهانی په‌یوه‌ندی توندوتۆڵی له‌نیوان به‌ریتانیه‌کان و سه‌رۆک هۆزه‌کانی عه‌ره‌ب و ، نه‌سیجی کۆمه‌ڵایه‌تی عێراقدا دروست کردبوو ، له‌گه‌ڵ هه‌ڵایسانی جه‌نگی یه‌که‌می جیهانیشدا ، جگه له‌وه‌ی بووبه ڕاوێژکاری سوپاسالاری هێزه‌کانی به‌ریتانیا له‌ناوچه‌که‌داو ، ڕۆڵی باڵاشی له نه‌خشه‌ی دوای خه‌لافه‌تی عوسمانی و ، دروستکردن و وێنا کردنی سنوره‌کانی عێراق و ، هاورده‌کردنی فه‌یسه‌ڵ وه‌ک پاشای عێڕاق گێڕاو ، شانبه‌شانی یه‌که‌م پاشا ده‌وری له‌بینا کردنی عێراق و پروسه‌ی سیاسی ووڵات و ، دروستکردنی مۆزه‌خانه‌ی نیشتمانی وکتێبخانه‌ی گشتی عێراقیش سه‌روه‌رییه‌که‌ی بۆ ئه‌و ده‌گه‌ریته‌وه ، هه‌ر بۆیه ( مس بێڵ ) ی گه‌وره ڕاوێژکار لای عێراقیه‌کان به ( خاتوونی به‌غدا ) و ، لای به‌ریتانیه‌کانیش به ( مه‌لکه‌ی بیابان ) یان ( دروستکه‌ری مه‌لیک ) ده‌ناسرا .
بێڵ ماوس
له‌دوای ئه‌وه‌ی به‌رێز سه‌رۆک کۆمار له‌سه‌فه‌ره‌که‌ی موسڵدا به‌نامۆفه‌قی گه‌ڕایه‌وه ، ئیتر له‌و کاته‌وه جۆرێک بێده‌نگی هه‌ڵبژاردوه‌و ، ته‌نانه‌ت له لێوڕێژبوونی ( بێڵ ماوس ) و تێکچونی نیشتمانی نه‌وره‌سه‌کانیشی نه‌پرسیه‌وه ، ئاخر دوکان جگه‌له‌وه‌ی ژینگه‌یه‌کی گه‌شتیاری گرنگی کوردستانه ، پایته‌ختی مه‌کته‌بی سیاسی حیزبه‌که‌ی کاک به‌رهه‌م بوو ، بۆیه ده‌بوایه سه‌ردانی بکردایه‌و شانی وه‌به‌ر قه‌ره‌بووی هه‌ندێک له‌و زیانانه بخستایه که‌به‌هۆی لافاوه‌وه به‌ر کاسبکارو خه‌ڵکه زه‌حمه‌تکێشه‌کانی دراوسێی زێی بچووک که‌وتووه ، یان لانی که‌م گه‌وره ڕاوێژکاره‌کانی وه‌بیری سه‌رۆک کۆماریان بهێنایه‌ته‌وه که سێلفییه‌ک بۆ مێژوو له‌گه‌ڵ ( بێڵ ماوس ) و ( سپیل وه‌ی ) بگرێت ، هه‌تا وه‌ک ( ماس بێڵ ) جێگه په‌نجه‌یه‌کیان له‌مێژووی داهاتوودا بمایه‌ته‌وه . ئاخر ئه‌گه‌ر ئێستاس ڕاوێژکاره‌کانی سه‌رۆک کۆمار سه‌ردانێکی مۆزه‌خانه‌ی نیشتمانی عێراق بکه‌ن ، وێنه‌ی ( ماس بیل ) له‌ڕۆخی ڕوباری دیجله‌دا ده‌بینن که‌به‌دیواری مۆزه‌خانه‌وه بووه به ئارشیفی سیاسی بۆ ( خاتوونی به‌غداد ) .
وون بونی دوو مه‌لا
له‌کاتێکدا من چاوه‌ڕی بووم به‌رێز ( مه‌لا به‌ختیار) پاره‌ی ژێر زه‌مینه‌کانی سلێمانی که‌شف بکات و پێمانبڵێت که‌پاره‌ی سلێمانی له‌کام بانک داده‌نرێت و چۆن سه‌رف ده‌کرێت ، که‌چی ماوه‌یه‌که له‌گۆڕه‌پانی سیاسیدا که‌مترین ده‌رکه‌وتنی هه‌یه ، ئاخر من له‌مێژه وتومه ئه‌گه‌ر ڕاسته مه‌لا به‌ختیار ده‌یه‌وێت ( ئاین بۆ تاک و دیموکراسیه‌ت بۆ هه‌موان ) بێت ، ده‌بێت قه‌ڵه‌مه سه‌وزه‌که‌ی دانێت و ، خه‌ریکی بونیادی کۆمه‌ڵگه‌ی دیموکرات بێت ، هه‌روه‌ک چۆن مامۆستا ( ئه‌بوبکرکاوانی ) کاتێک خاوه‌نی پرۆژه‌و داهێنانی نوێیه سه‌باره‌ت به جودا کردنه‌وه‌ی دین له‌سیاسه‌ت ، ئیتر نابێت له‌چوارچیوه‌ی بیری ( ئه‌میندار) دا خۆی وون بکات ، به‌ڵکو ده‌بێت هه‌ردوکیان ڕێچکه‌و قوتابخانه فکریه‌کانیان په‌ره پێبده‌ن ، ئاخر ئه‌وه ئیراده‌ی نیشتمانی بوو هانی مه‌لا به‌ختیاری ده‌دا که شه‌ڕ له‌گه‌ڵ( ٢٢ ) بیست و دوو کۆپته‌ر بکات ، خۆ کاتێک له‌به‌غداد پاشه‌کشه‌و ، له‌کوردستانیش بێده‌نگی هه‌ڵبژاردو ، نه‌یتوانی شه‌ڕی گه‌نده‌ڵکاران و فاسدانی سیاسی بکات ، ئه‌وا باشتر وایه له‌جێگه‌ی ڤیستیڤاڵی گه‌لاوێژ ، ڤیستیڤاڵی نغرۆبوونی چل به‌هاری سیاسی خۆی بگێڕێت .
سڵاوێکی گه‌رم ماموستا
هه‌رچه‌نده جه‌نابی مامۆستا ( عه‌لی باپیر )فه‌رموی ئه‌م کابینه‌یه‌ی حکومه‌ت شایانی ئه‌وه‌نیه به‌شداری تیادا بکه‌ین ، به‌ڵام دڵنیاین که وانیه ، چونکه جه‌نابیان له پێشانگای کتێبدا فه‌رمویان چاوه‌ڕوانی سڵاوی گه‌رمی پارتین ، ئیتر کاتێک سڵاوی ساردیش له‌پارتی نابینێت دۆخه‌که ده‌گۆڕێت ، (( ئاخر ئه‌گه‌ر من ئه‌میری کۆمه‌ڵ بومایه ده‌مووت به‌پێی ژماره‌ی کورسیه‌کانمان مافی خۆمانه به‌شدار بین له‌کابینه‌ی نویی حکومه‌ت ، جگه‌له‌وه‌ش ده‌مووت خه‌ڵکی کوردستان له‌ڕووی ڕۆحی پێویستیان به هێزه ئیسلامیه‌کان هه‌یه که له‌به‌ڕێوه‌بردنی ووڵاتدا به‌شدار بن ، به‌ڵام به‌داخه‌وه پارتی ئێمه به‌شداری پێناکات )) ، به‌هه‌رحاڵ پێکهێنانی حکومه‌ت پروسه‌یه‌کی نیشتمانیه‌و ، بۆ ئه‌م قۆناغه‌ی حوکمڕانیش ، پێویستی به‌و هێزانه‌یه که‌ڕه‌چاوی به‌رژه‌وه‌ندی باڵای نیشتمان ده‌که‌ن ، دیاره کاتێکیش سه‌رۆکی حیزبێک ئاماده نه‌بێت له‌به‌رده‌م مارشی نیشتمانیدا هه‌ستیته سه‌رپێ ، ئه‌وا له‌خزمه‌تی خه‌ڵکی ووڵاتیشدا به‌پێوه ڕاناوه‌ستێت ، ئاخر جه‌وهه‌ری ئاین ئه‌ودونیاخوازییه و ، له‌فۆرمه پیرۆزه‌که‌شیدا جگه له‌په‌یوه‌ندی ئه‌خلاقی نێوان خالق و مه‌خلوق ، دادپه‌روه‌ری و ڕاستگۆیی و لێبورده‌یی و خۆشه‌ویستی خه‌ڵک و خاکه و ، کاتێکیش به‌سیاسه‌ت بارگاوی ده‌کرێت مه‌ترسیه ، ئاخر ئه‌گه‌ر ئاین به‌سیاسی نه‌کرایه ، چۆن ( عوسمان ) ی کۆکەرەوەی قورئان شەهید دەکرا ، کێ دەستی دەچوە کوشتنی ( عمر ) ی داهێنه‌ری شورای ئیسلامی ، چۆن میحرابی مزگەوتی کوفە به‌خوێنی ( عه‌لی ) سور ده‌کرا ، بۆچی سه‌ری بڕاوی تاقانه‌که‌ی ( زه‌هرا ) ده‌گه‌یشته شام . ڕه‌وتی گه‌شه‌سه‌ندنی ئیسلام و ، موسوڵمانانیش له‌ئێستای عاله‌می ئیسلامیدا ، له‌سایه‌ی ئیسلامی سیاسیدا خوێن له جه‌سته‌یان ده‌چۆڕێت ، بۆیه ڕه‌نگه ناشه‌رعی بێت سڵاوی گه‌رمیان لێبکرێت .
به‌هه‌ر حال جه‌نابی ماموستا ده‌زانیت ته‌شکیله‌ی حکومه‌ت به‌ده‌ستی من نیه ، به‌ڵکو وه‌ک موسوڵمانێکی کورد ته‌نها به‌دوای وه‌ڵامه ڕاسته‌که‌دا ده‌گه‌ڕێم ، ئاخر سوێندخواردن به‌مقاوه‌مه‌تی ( سه‌ربڕه‌کانی ڕه‌ققه ) چۆن کافرمان ناکات ، که‌ی شه‌رعیه له‌کوردستانه‌وه پرسه بۆ زه‌رقا بگرین ، به‌ڵێ خوا ڕاسته‌و ڕاستی لاخۆشه ، له‌نێوانی ماموستاعه‌لی و سه‌میر ئه‌میندا ( حایر) ماوین ، کاتێک مامۆستا عه‌لی باپیر ده‌فه‌رموێت ( وه‌ک هێزێکی ئیسلامی ده‌مانه‌وێت خزمه‌تی میلله‌تی موسوڵمانی خۆمان بکه‌ین ) ، سه‌میر ئه‌مینیش ده‌ڵێیت( زه‌ره‌رمه‌ندی یه‌که‌م له‌به‌سیاسی کردنی ئیسلامدا میلله‌تانی موسوڵمانن ) ئایا کامیان ڕاست ده‌که‌ن .
