پرۆژەكەی یەكێتی چێشتی مجێورە!
رێبوار كەریم وەلی
(1)
هەفتەی رابردوو (نەخشە رێگا) پێشنیازكراوەكەی مەكتەبی سیاسیی یەكێتی كە لە هەشت ماددە و 35 بەند پێكهاتووە، دوای سێ كۆبوونەوەی ئەنجومەنی ناوەند پەسند كرا و راگەیەندرا. سەرباری ئەو هەموو مشتومڕەی كە گوایە نەخشە رێگاكە لەناو یەكێتیدا درووستی كردووە، كاردانەوەیەكی ئەوتۆی لە ناو فەزای سیاسی و مێدیایی كوردستاندا درووست نەكرد، چونكە جگە لە تەناقوزاتی بێشومار، چی وای تێدا نەبوو كە لایەنەكان بتوانن بە هەڵوێستێكی نوێ و یەكلاكەرەوە لەلایەن یەكێتییەوە سەیری بكەن. بە پێچەوانەوە كە وا نیشان درا كە نەخشە رێگاكە بووەتە هەوێنی یەكڕیزیی ناو یەكێتی، پتر لە جاران ماڵی یەكێتیی هەڵتەكاند.
ئەگەر بەسەرێكدا، پرۆژەكە توانیبێتی ئیجماعێك لەناو یەكێتی درووست بكات، ئیجماعەكە بەو ئاراستەیە بووە كە هەر باڵە و هەر روانگایە بۆ دەرخستنی هێزی بازووی خۆی شتێكی بۆ زیاد كردووە و شتێكی لێ لابردووە. لەگەڵ ئەوەیدا كە نەخشە رێگاكە چارەسەرێكی بنبڕ و یەكلاكەرەوەی پێ نییە، لێكەوتەكانی دواتری دەری دەخات كە ئەو ئیجماعە كارتۆنی و كاتییە، رێگەی بۆ سەرهەڵدانی ناكۆكیی قوڵتر لەناو یەكێتیدا كردۆتەوە. ناكۆكییەكان بەرهەمی نەبوونی گووتاری سیاسیی راست و رەوانە كە پتر لە 5 ساڵە ئەو حزبە تێی كەوتووە و، نازانێ چۆن لێی دەرباز بێت.
لە ماددەی یەكەم و بەندی یەكەمی نەخشە رێگاكە باس لەوە دەكات كە پێویستە بە تێكڕای پەیوەندییەكانی نێوان پارتی و یەكێتیدا بچنەوە و لەسەر بنەمای (شەراكەتی راستەقینە)، (هاوسەنگی) و(سازانی سیاسی) دابڕێژرێنەوە. لەم ماددەیەدا كە هی (ناوەندی بڕیارە)، ئینكاری لە بوونی رێككەوتنی ستراتیژی لەگەڵ پارتیدا نەكراوە، بگرە گلەییە لەوەی كە پارتی پرەنسیپەكانی شەراكەت و هاوسەنگیی لەگەڵ یەكێتیدا موڕاعات نەكردووە. تا ئێرە راستە و دەكرێ پارتی و یەكێتی جارێكی دیكە بۆ داڕشتنەوە و پێداچوونەوەی سەرلەبەری رێككەوتنی ستراتیژی دانیشن و ئەوە بەدی بێنن. كەچی بەندی دووەم لە هەمان ماددە، كە ئەوەیان هی باڵی ماڵباتە، دەڵێ یەكێتی پابەندە بە رێككەوتنی 17ی مایسی 2016 لەگەڵ گۆڕان! كە بەپێی ئەو رێككەوتنەش یەكێتی بۆی نییە بە بێ گۆڕان رێككەوتنی نوێ لەگەڵ پارتیدا مۆر بكات! ئەوەیان چەندی بەچەندە؟ بەس یەكێتی دەزانێ!
لە هەمان ماددە و بەندی شەشەمدا، باڵی ماڵبات پلارێكی دیكەی لە پارتی گرتووە كە باس لە پەیوەندیی دەرەوەی لایەنە سیاسییەكان دەكات و دەیەوێ بڵێ پەیوەندییەكانی پارتی لەگەڵ توركیادا پەیوەندییەك نییە كە لە بەرژەوەندی كوردستاندا بێت، بەڵام ناتوانێ بڵێ كە چوارچێوەی پەیوەندیی لایەنەكان تەنها دەبێ لە چواچێوەی دامودەزگاكانی حكومەتی هەرێمدا بێت. چونكە ئەكاتە دەبێ یەكێتیش دەستبەرداری پەیوەندی و رێككەوتنە ژێر بەژێرییەكانی بێت لەگەڵ ئێران.
ئینجا ماددەی سێییەم كە پەیوەستە بە سێ سەرۆكایەتییەكە (كە كراوە بە جەوهەری قەیرانی سیاسی لە كوردستاندا) و باسكردن لە چارەسەری، هیچ روئیاكی روونی تێدا بەدی ناكرێت. یەكێتی بە حیساب بۆ رازیكردنی گۆڕان(كە گۆڕانیش ریزبەندییەكەی بەدڵ نییە) باس لە گۆڕینی هەر سێ سەرۆكایەتیەكە دەكات! ئەوە لای پارتی و بەپێی یاساش رەت دەكرێتەوە. چونكە پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەسەر بنەمای ئیستیحقاقی هەڵبژاردن نەدراوە بە پارتی و بگرە سەرۆكی هەرێم بە دەنگی راستەوخۆی خەڵك هەڵبژێردراوە. ئەوە گریمان قابیلی موناقەشەش بێت، بە چ میكانیزم و بەكام یاسا سەرۆكی هەرێم دەگۆڕن؟ دەمێنێتەوە دوو سەرۆكایەتییەكەی دیكە كە بە هەموو پێوەرێك پارتی براوەی هەڵبژاردنە و لە حاڵەتی متمانە سەندنەوە لەو حكومەتەی ئێستا، دوبارە شانسی پێك هێنانەوە حكومەتی پێ دەدرێتەوە و ئەگەر نەیتوانی پێكی بێنێت، ئەوكاتە دەتوانن یەكێتی و گۆڕان بە ئیئتیلافێكی پەرلەمانی خوازیاری سەرۆكایەتیی حكومەت بن. بەڵام لەوەشیاندا وا نییە چونكە یەكێتی لە پرۆژەكەیدا دوا دەكات كە حكومەتێكی ئینتیقالی درووست بكرێت تا هەڵبژاردنی داهاتوو (كە وادەكەی جێی گوومانە). بە واتایەكی دیكە یەكێتی دەیەوێ بڵێ بە مانەوەی بارزانی وەكو سەرۆكی هەرێم لە پشكی پارتی رازین، بەڵام دەبێ حكومەت و پەرلەمان یەكیان بۆ گۆڕان و ئەوەی دیكەشیان بۆ یەكێتی بێت.
ماددەی چوارەمی پرۆژەكە كە وەك بەڵێنی هەڵبژاردن ریز كراون، نیشانەی بێئاگایی بەشێكی زۆری سەركردایەتیی یەكێتییە لە كاروباری حكومەت، ئەگەرنا پڕۆژەی چاكسازیی بارزانی، پڕۆژەی كارتی بایۆمەتریی موچەخۆران، پلانی ستراتیژیی حكومەت لەگەڵ بانكی نێودەوڵەتی و زۆر هەنگاوی دیكە لە پارساڵەوە دەستیان پێكراوە وا خەریكە بەشێك لەو ریفۆرمانە ئەنجامەكانیان بەدەر دەكەون، بەڵام تازە بە تازە لە نەخشە رێگادا باسیان لێوە دەكرێت!
ماددەی پێنجەمیش شتێكی تازەی تێدا نییە، چونكە حكومەت لە ساڵی رابردوودا، گرێبەستی وردبینی و شەفافییەتی لە داهاتی و خەرجیی نەوت لەگەڵ دوو كۆمپانیای گەورە ئیمزا كردووە و مانگانە وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان داتای پەیوەست بڵاو دەكاتەوە. سندووقی داهاتی نەوت بە بۆری هەیە، بەڵام بەتانكەر دیار نییە! شتێكی تازە كە لەو باسەدا هەبێ ئەوەیەكە باڵی ماڵبات داوا دەكات كە بۆرییەكی نەوتیش بۆ ئێران رابكێشرێت.
ئینجا ماددەی هەشتەم تەواو پێچەوانەی ئەو هەموو قوربانیدان و خوێنبەخشینەی پێشمەرگەكانی یەكێتییە بۆ رزگاركردنی خاكی زەوتكراوی كوردستان و، باس لە كاراكردنەوەی ماددەی 140ی دەستووری وڵاتی بەناو عێراق دەكات! بەپێی رێككەوتنی نێوان بارزانی، عەبادی و ئەمریكییەكان ئەو ناوچانەی تا پێش ئۆپەراسیۆنی موسڵ لە ئۆكتۆبەری پارساڵ لەژێر كۆنتڕۆڵی پێشمەرگەدا بوونە، بەشێكن لە كوردستان و ئەوە قابیلی موناقەشە نییە، كەواتا باسكردن لە ماددەی 140 چ سودێكی هەیە نازانم!؟
بە كورتییەكەی ئەوە نەخشە رێگا نییە، چێشتی مجێورە، سەری مار و مێرووی تێدایە. بەڵام وەرەقەیەك نییە بۆ چارەسەری قەیرانی سیاسی.
