ئەوانەی ئەم نەخۆشیەیان هەیە، سیر بخۆن

لێكۆڵینەوەیەكی نوێ لە ئەمریكا دەریخستووە، خواردنی سیری كاڵ، یارمەتیدەر دەبێت بۆ بەساڵاچووان تا بیركردنەوەیان بەهێز بكات، بەتایبەت تووشبووانی زەهایمەرو باركینسۆن.

رۆژنامەی (دەیلی مێڵ) ی بەریتانی بڵاویكردۆتەوە، پێكهاتە سروشتیەكانی سیر، كە بە (كبریتید ئاڵالیل) ناسراوە، بەكتریاكانی گەدە چاڵاك دەكات و تەندروستی زانیاری لەلایەن بەتەمەنەكان باشتر دەكات.

ئاماژەشی بەوە داوە، ئەو پێكهاتە ملیارەها گیاندارە وردو هەستیارەكانی نێو گەدە دەگەڕێنێتەوە.

بەو دواییانەیش، چەندین توێژینەوە لەبارەی بەكتریای گەدە كراوە، كە كاریگەری لەسەر ئەرێنی لەسەر تەندروستی هەیە، بۆ ئەو مەبەستەش كەمتر باس لەسەر باشبوونی تەندروستی گەدەو چوونە نێو تەمەن كراوە.

لەلایەن خۆیەوە (جیۆترمایا بەهێرا) دكتۆری زانكۆی لوێزفیل لەكینتاكی ئەمریكا باسی لەوە كردووە، ئەو سیستەمە خۆراكەی سیری تێدایە، یارمەتیدەر دەبێت لەپاراستنی گیاندارە وردە تەندروستەكانی گەدە، وتیشی: لەپاڵ ئەوانەش تەندروستی زانیاری و مەعریفی بەساڵاچووانیش دەپارێزێت.

هاوكات دكتۆر (نیتۆ تیاجی) یەكێك لەیارمەتدەرانی لێكۆڵینەوەكە جەخت لەوە دەكاتەوە، كە هەمەجۆری لەبەكتریاكانی گەدە لەگەڵ چوونە نێو تەمەنەوە لەناو دەچن.

ئاشكراشی دەكات، ئەو نەخۆشیانەی لەگەڵ قۆناغەكانی تەمەن دەردەكەون، وەك زەهایمەرو باركینسۆن، كێشە بۆ بیركردنەوە دروست دەكەن، تووشبوانیش تووشی لەبیرچوونەوە دەبن.

راشیگەیاندووە، پێویستە ئاستی كاریگەرییەكان كە تووشی گیاندارە وردەكانی گەدە ببین، بەوەی چەند پەیوەندییان بە تەمەنەوە هەیە.

لە بابەتێكی رۆژنامەی هەولێردا هاتووە، زانایانی ئەمریكی بۆ سەلـماندنی تیورەكانیان تاقیكردنەوەكەیان بۆ ماوەی (24) مانگ لەسەر مشك ئەنجامداوە، ئەوەش یەكسانە بە تەمەنەكانی (56 – 69) ساڵی مرۆڤەكان، دوای ئەو ماوەیەی تاقیكردنەوەكە ماددەی كبریتید ئاڵالیان بەو مشكانە داوەو دواتر بەراوردیان لەنێوان ئەو مشكانەی بەكارهێنراون لەگەڵ ئەوانەی لە دەرەوەی تاقیكردنەوەكاندا هەبوون.

ئەنجامی بەراوردەكەش لەكۆنگرەی ساڵانەی كۆمەڵەی فسیۆلۆجی ئەمریكا لە ئۆرلاند خرایەروو، كە ئەو مشكانەی كبریتید ئاڵالیان خواردووە، بیركردنەوەی درێژخایەن و كورتخایەنیان باشتر بووە، لەوانەی ئەو ماددەیان نەخواردووە.

هەروەها مشكە تاقیكراوەكان گەدەیەكی باشتریان هەبووە، لەبەكارهێنانی خۆراكی جۆراجۆر.

زانایان لەو باوەڕەش بوون كە كبریتید ئاڵالیل، پارێزگاری لەخستنەرووی جینی ناتریۆتریكی دابەشبووی شانە دەمارەخانەكان (NDNF) لەمێشك (مۆخ) دەكات، كەپرۆسەیەكی گرنگە بۆ هێشتنەوەی بیركردنەوەی درێژخایەن و كورتخایەن.

بەكارهێنانی سیر لەدێر زەمانەوە بۆ چارەسەركردنی نەخۆشییەكانی مرۆڤایەتی بەكاردەهێنران، هاوكات توانای كەمبوونەوەی تووشبوون بەجۆرێك لە نەخۆشییەكانی شێرپەنجە هەیە، وەك شێرپەنجەی مەمك و گەدە، كاریگەری ئەرێنیش لەسەر نەخۆشییەكانی دڵ و شادەمارو جۆری دووهەمی شەكرەش هەیە.

جگە لەوانەش ئەو گیایە، سەرەڕای بۆنە ناخۆشەكەی، دەتوانرێت بۆ لەناوبردنی ڤایرۆسە بڵاوبووەكەی نێو نەخۆشخانەكان بەكاربهێنرێت، كە لەگەڵ تێكەڵكردنی كبریتی چاڵاكی Ajoene، یارمەتیدەر دەبێت دژی ئەنتباكتیكی زیندوویی و شوورەی بەرگرییەكانی ئەو ڤایرۆسانە تێك دەشكێنێت.

توێژەران ئومێدەوارن، دۆزینەوەكەیان یارمەتیدەر بێت لەبەرەنگاربوونەوەی تێكچوونی كیسە چاكنەبووەكان و، بریندارە درێژخایەنەكانی تووشبووانی نەخۆشی شەكرەو بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەكان.